Trudne pytania mniej trudne…

To nie jest jeszcze recenzja, lecz zachęta do zapoznania się. Dzisiaj zwróciłem uwagę na materiały dla szkół polskich i rosyjskich (na poziomie liceum) na temat wzajemnych stosunków w XX wieku. Zamieszczono je w internecie w obu językach. Materiały powstały w ramach projektu „Polska-Rosja: czy fatalizm wrogości? O nowe ujęcie historii”. Już tylko ich pobieżne przejrzenie przekonuje, że otrzymaliśmy bardzo ważne narzędzie do edukacji historycznej, ale także walki z uprzedzeniami i stereotypami, których nie brak po obu stronach. Jest to publikacja bez precedensu, bardzo potrzebna w czasie niełatwych relacji polsko-rosyjskich.

Bilateralne materiały

Opracowanie materiałów edukacyjnych przez zespoły dwu- lub wielonarodowe nie jest rzadkością. Przykładem mogą być publikacje komisji podręcznikowej polsko-niemieckiej. Wydane w 2001 roku materiały do XX wieku nadal cieszą się zainteresowaniem. Publikacja Polska – Rosja. Wiek XX jest z pewnością wydarzeniem.

Przed laty ukazała się monumentalna praca poświęcona relacjom polsko-radzieckim, której autorami byli członkowie Polsko-Rosyjskiej Grupy do spraw Trudnych. Ten tom jest forum prezentacji narodowych wersji historii. Powstały bowiem teksty równoległe, które pozwalały zapoznać się z argumentacją, sposobem interpretacji tych samych wydarzeń historycznych.

Było to bez wątpienia ogromne osiągnięcie, choć pożądane było oczywiście kontynuowanie dyskusji. Niestety, komisja została rozwiązana, tak potrzebne prac przerwano.

Niemożliwe staje się faktem

Zespołowi pod kierunkiem znanych historyków Mirosława Filipowicza (ostatni przewodniczący po polskiej stronie wspomnianej Grupy) i Aleksandra Czubiariana udała się rzecz w obecnych okolicznościach bardzo trudna. Zebrali zespół polskich i rosyjskich historyków i – co trzeba szczególnie podkreślić – nauczycieli historii. Po raz pierwszy doszło do takiej formy współpracy.

Projekt, który podjęły Instytut Europy Środkowo-Wschodniej i Instytut Historii Powszechnej Rosyjskiej Akademii Nauk – pisali redaktorzy serii we wstępie, pozwolił na wspólną pracę polskich i rosyjskich historyków, ale też – co ważne – polskich i rosyjskich nauczycieli historii. Bodaj po raz pierwszy udało się też doprowadzić do pracy polskich historyków z rosyjskimi nauczycielami historii i rosyjskich historyków z polskimi nauczycielami.

Redaktorzy serii byli świadomi wyzwań, przed którymi stanęli. I trzeba na początku stwierdzić, że sprostali im. Powstały trzy tomy, pierwszy dotyczy okresu od XIV do XVII w. , drugi zajmuje się stuleciem dziewiętnastym, a trzeci wiekiem dwudziestym.

Autorami artykułów tomu ostatniego, który ukazał się pod redakcją Rafała Wnuka i Leonid Gorizontowa, są wspólnie historycy polscy i rosyjscy (tylko w jednym przypadku powstały dwa oddzielne teksty).

Realizacja

Trzeci tom (XX wiek)liczy 465 stron. Przedstawiono w nim dziesięć tematów. Ujęcie każdego z nich składa się z trzech części: tekstu wprowadzającego, scenariusza lekcji (czasami są to dwa różne scenariusze) oraz wykazu źródeł historycznych i opracowań naukowych. Podejście autorów bardzo przypomina metodę pracy komisji podręcznikowej polsko-niemieckiej:

Przyjęliśmy – pisali redaktorzy serii we wstępie, że nie ma sensu uzgadnianie jednej wspólnej wizji przeszłości, gdyż prowadziłoby to do banalizacji owej wizji. Polakom i Rosjanom należy zamiast tego zaproponować takie ujęcie, które zwracałoby uwagę na różnice w optyce i – co jeszcze ważniejsze – uczyłoby owe różnice rozumieć i respektować.

Należy sobie jedynie życzyć, by publikacje dotarły do jak największej liczby nauczycieli i zainspirowały ich do wykorzystania na lekcjach. Stanowią także dobrą lekturę dla wszystkich zainteresowanych tematyką. Materiały są dostępne bezpłatnie, należy jedynie wejść na stronę.

Dodaj komentarz