Przypadek…

Kilka dni temu zwiedzałem w Goerlitz w kościele św. Mikołaja ciekawe upamiętnienie poświęcone poległym podczas I wojny światowej. Chciałem dowiedzieć się czegoś więcej. Niestety, tym razem internet nie okazał się specjalnie pomocny. Jednak w czasie przeszukiwania sieci trafiłem na ciekawą stronę: „Pomniki Poległych z Pomorza Środkowego”, którą chcę w tym miejscu spopularyzować.

Pomniki poległych

Niemieckie pomniki poległych z I wojny światowej w wielu wypadkach były nieszczone lub przerabiane według potrzeb polskich mieszkańców ziem zachodnich i północnych Polski. Po 1989 r. wzbudzały czasem spore kontrowersje. Ich powodem było przywracanie niemieckiej symboliki i uzupełnianie o nazwiska poległych w czasie II wojny światowej (Opolszczyzna).

Z drugiej strony w niektórych miejscowościach Dolnego Śląska restaurowano je lub odbudowywano z odnalezionych w przysłowiowych krzakach resztek. Dzisiaj nie budzą już chyba większych kontrowersji, wymagają raczej naszego większego zainteresowania. Zniszczone, zapomniane dzielą los opuszczonych cmentarzy.

Projekt

W ubiegłym roku udostępniono stronę internetową, która rejestruje zachowane pomniki poległych z I wojny światowej z Pomorza Środkowego (dawny obszar województwa koszalińskiego). Autorzy projektu tłumaczą (cytuję za stroną):

Były (pomniki – przyp. Krzysztof Ruchniewicz) istotnym elementem krajobrazu kulturowego Pomorza. Wierzymy, że społeczne ramy pamięci, które kształtowane są m.in. przez materialne wyznaczniki tejże pamięci (takie jak pomniki) poddane skatalogowaniu oraz przystępnie, w sposób popularyzujący, przeanalizowane pod kątem naukowym, pozwalają na wskazanie, jak kształtowała się i kształtuje nie tylko polska pamięć o I wojnie światowej, ale także lokalna, regionalna tożsamość osób na co dzień stykających się z pomnikami.

Struktura

Opracowano nie tylko katalog, ale opublikowano także komentarz naukowy. Każdy pomnik posiada szczegółową kartę / metryczkę, można go znaleźć za pomocą wyszukiwarki. Zamieszono krótki opis, geo-lokalizację pomnika, odtworzono (na ile to było możliwe) jego historię. Następnie zamieszczono zdjęcia oryginalne i zestawiono je z obecnym stanem (jeśli pomnik się zachował). Podano nazwiska poległych.

Z komentarza naukowego czytelnik dowie się o charakterze tego rodzaju form upamiętnienia, a więc czym były i są pomniki poległych.

Projekt, moim zdaniem, zasługuje na uwagę, może stać się inspiracją do opracowania podobnych zestawień dla innych części kraju, np. Dolnego Śląska.